Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi  : 9/1/1997 No: 22872

BAŞBAKANLIK KRİZ YÖNETİM MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

Kapsam
Madde 2 - Bu Yönetmelik; Başbakanlık, Genelkurmay Başkanlığı, bakanlıklar, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, kamu kurum ve kuruluşlarını ve ilgili özel kuruluşları kapsar.

Sorumluluklar
Madde 3 - Bu Yönetmeliğin uygulanmasından Başbakan veya görevlendireceği bir Devlet Bakanı; hizmetlerin yürütülmesinden Genelkurmay Başkanı, Bakanlar, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ile kamu kurum ve kuruluşların en üst düzey yöneticileri sorumludur.
Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri; bu Yönetmelik esasları dahilinde yü- rütülen kriz yönetim faaliyetlerini Başbakan (veya krizden sorumlu Devlet Baka- nı) adına koordine etmekten ve Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin devamlı faal halde tutulmasından, sistem içerisinde yer alan birimlerin bilgilendirilmesin- den sorumludur.

Tanımlar
Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık; Bütün bakanlıkları,
b) Kriz hali; Devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü ile milli hedef ve menfaatlerine yönelik hasmane tutum ve davranışların, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya hak ve hürriyetlerini ortadan kaldırmaya yönelik şiddet hareketlerinin, tabi afetlerin, tehlikeli ve salgın hastalıkların, büyük yangınların, radyasyon ve hava kirliliği gibi önemli nitelikteki kimyasal ve teknolojik olayların, ağır ekonomik bunalımla- rın ve iltica ve büyük nüfus hareketlerinin ayrı ayrı veya birlikte vuku bul- duğu halleri,
c) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi; Krizle ilgili hususları çözümlemek ve krizi sona erdirmek üzere Başbakanlık sorumluluğunda Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği bünyesinde teşkil edilen merkezi,
d) Bölge Kriz Yönetim Merkezi; Muhtemel veya mevcut kriz bölgesinde, merkez- den görevlendirilen elemanlarca tesis edilen ve Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi ile, ilgili kriz merkezlerine bağlı olarak kurulan merkez veya merkezleri,
e) Kriz Merkezi; Genelkurmay Başkanlığı, ilgili Bakanlıklar, krize neden olan olayların çıktığı bölge, il veya ilçelerde Valiliklerce kurulan merkezleri,
f) Olağanüstü Hal; Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıkları veya ağır eko- nomik bunalım halleri ile, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzeninin veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düze- ninin ciddi bir şekilde bozulması durumunu,
g) Seferberlik; Devletin tüm güç ve kaynaklarının, başta askeri güç olmak üzere savaşın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanması, toplanması, ter- tiplenmesi ve kullanılmasına ilişkin bütün faaliyetlerin uygulandığı, hak ve hürriyetlerin kanunlarla kısmen veya tamamen sınırlandırılması halini,
h) Seferberlik Hali; Seferberlik faaliyetinin başlatıldığı gün ve saatten, kaldırıldığı güne kadar devam eden durumu,
i) Savaş; Devletin bekasını temin etmek, milli menfaatleri sağlamak ve milli hedefleri elde etmek amacı ile, başta askeri güç olmak üzere Devletin maddi ve manevi tüm güç ve kaynaklarının hiç bir sınırlamaya tabi tutulmadan kullanıl- masını gerektiren silahlı mücadeleyi,
j) Savaş Hali; Savaş ilanına karar verilmesinden, bu halin kaldırıldığının ilan edilmesine kadar devam eden süre içinde, hak ve hürriyetlerin kanunlarla kısmen veya tamemen sınırlandırıldığı durumu,
k) Diğer Haller, Yukarıda belirtilenler dışında olup, normal tedbirlere ilaveten olağan dışı tedbirleri ve düzenlemeleri gerektiren halleri,
l) İlgili Özel Kuruluşlar; Kriz bölgesinde hizmeti talep edilen özel kuru- luşları,
ifade eder. kadar uzanan bir seri faaliyetlerin manzumesidir. Kriz hallerinde yönetim ve birimlerin aralarındaki ilişkileri gösteren yapı, EK-A şemada olduğu gibidir.
b) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi, kriz emaralerinin belirmesi ve baş- laması ile birlikte ilgili organlardan birinin (MGK, Bakanlar Kurulu veya krizden sorumlu Devlet Bakanı, MGK Genel Sekreteri) teklifi ve Başbakan'ın direktifi ile faaliyete geçer. Ancak, Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi Sekre- taryası, bu yönetmeliğin yayınlanmasını müteakip Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Bilgi Toplama, Araştırma ve Değerlendirme Başkanı başkanlığında çekirdek olarak Milli Güvenlik kurulu Genel Sekreterliği nezdinde kurulur ve çalıştırılır. Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi faaliyete geçirildiğinde perso- neli tamamlanır.
c) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi başlangıçta krizin şiddeti, ihtiyaç du- yulan tedbirlerin özellikleri ve merkezin faaliyete geçme maksadının gizlilik derecesi dikkate alınarak, EK-B, C ve D'de (+) olarak işaretlenen kurum ve ku- ruluşlardan Başbakan tarafından seçilen bir kaçı ile faaliyete geçirilebilir. Bunlar çekirdek kadro olarak mütalaa edilir.
d) Kriz önlenemediği veya giderek tırmanma eğilimi gösterdiği hallerde, durumun gelişmesine göre Olağanüstü Hal, Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Hal ilan edilmesi Kriz Koordinasyon Kurulu'nca yasalara uygun yöntemlerle ilgili mercilere önerilir. Bu hallerin ilan edilmesine kadar geçen sürede olaylar ön- lenememiş ise, Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi ve Kriz Merkezleri, harekat merkezleri haline dönüşür. Olağanüstü Hal, Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Halleri ilan edilen durumlarda ise Kriz Merkezleri, Başbakan tarafından aksi emredilmediği takdirde, ilgili mevzuatta belirtilen Koordinasyon Kurulu'na ve/veya Hükümet Harekat Merkezi'ne alt yapı oluşturur. Kriz ve/veya Harekat bu kurullarca aynı mahalden sevk ve idare edilir.
e) Kriz esnasında, Kriz Merkezleri, kamu kurum ve kuruluşları ve özel ku- ruluşlar bilgi, haber ve istihbaratı periyodik raporlarla Başbakanlık Kriz Yö- netim Merkezi'ne iletmekle yükümlüdür.

Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin Teşkilatı
Madde 7 - Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin organları şunlardır:
a) Kriz Koordinasyon Kurulu,
b) Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu,
c) Sekretarya.

Kriz Koordinasyon Kurulu ve görevleri
Madde 8 - Kriz Koordinasyon Kurulu'nun oluşumu ve görevleri aşağıda göste- rilmiştir:
a) Kriz Koordinasyon Kurulu'nun oluşumu: Kriz Koordinasyon Kurulu, Başbakan veya yetki vereceği bir Devlet Bakanı başkanlığında krizin cinsine göre EK-B'de- ki yetkilerden oluşan ve kriz ile ilgili sorunların çözüme kavuşturulacağı en üst kuruldur. Ku- rul, Kurul Başkanı'nın veya Kurul üyelerinin isteği üzerine toplanır, gerekti- ğinde Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu tarafından olağanüstü toplantıya çağ- rılır.
b) Kriz Koordinasyon Kurulu'nun görevleri:
(1) Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklarla, Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu'ndan gelen bilgi ve önerileri değerlendirir. Konu ile ilgili politik direktif esas- larını belirler, mevcut politik direktif veya Milli Güvenlik Siyaset Belgele- rinde ihtiyaç duyulan değişikliklere ait kararlar alır.
(2) Değerledirme sonucuna göre, sorunlar ile ilgili konularda gerekli kararı alır ve uygulanmasını sağlar. Gerektiği hallerde Bakanlar Kurulu Kararı alınması için girişimlerde bulunur.
(3) Krize neden olan olayların özelliğine göre Genelkurmay Başkanlığı, il- gili Bakanlık ve gerekli görülen il ve ilçelerde "Kriz Merkezleri" kurulmasına ve krizden etkilenen bölgede (muhtemel kriz alanında) merkezden görevlendireceği personel ile "Bölge Kriz Yönetim Merkezi" teşkiline karar verir.
(4) Kriz yönetimi için, gereken konularda ilgili makamlarla koordinasyon ve işbirliği sağlar.
(5) Gerektiğinde Olağanüstü Hal, Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Hali ilan edilmesini teklif eder.
(6) Genelkurmay Başkanlığı, ilgili Bakanlıklar ile, bölge ve il Valilerince Kurul'a gönderilecek raporların muhtevasını, şeklini ve gönderilme zamanlarını kriz halinin konusuna göre belirler.
(7) Lüzum gördüğü hizmet ve faaliyetlerde Kriz Değerlendirme ve Takip Kuru- lu'nu yetkilendirir.

Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu ve görevleri
Madde 9 - Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu'nun oluşumu ve görevleri aşa- ğıda gösterilmiştir.
a) Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu'nun oluşumu: Kriz Değerlendirme ve Ta- kip Kurulu, Başbakanlık Müsteşarı'nın başkanlığında, krizin cinsine göre EK-C deki yetkililerden oluşur ve krizin şiddetine göre Koordinatör'ün teklifi, Ku- rul'un kararı ile uygun görülecek periyodlarda toplanır. Gerektiğinde Sekretarya tarafından olağanüstü toplantıya çağrılır.
b) Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu'nun görevleri: Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu, kriz yaratan olayların önlenmesi, ortadan kaldırılması ve milli menfaatler doğrultusunda yönlendirilmesi için Kriz Koordinasyon Kurulu tarafın- dan verilen yetkiler çerçevesinde teknik ve bürokratik çalışmaları yürütür.
(1) Krize ilişkin bilgi ve haberleri değerlendirir, değerlendirme sonuç- larına göre alınacak önlemleri belirler ve bunların uygulanması için girişimler- de bulunur, görevlendirme yapar.
(2) Yapacağı bu çalışmalarla ilgili olarak Genelkurmay Başkanlığı, Bakan- lıklar ve gerekli görülecek kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon ve işbir- liği sağlar.
(3) Kamu kaynaklarından temin edilecek araç, gereç, personel ve diğer im- kanlarının hizmete tahsisini yönlendirir.
(4) Kriz konusunda Bakanlar Kurulu ve Kriz Koordinasyon Kurulu tarafından alınan kararların veya verilen direktiflerin yerine getirilmesini sağlar ve uygulamalarını takip eder.
(5) Gerektiğinde Olağanüstü Hal, Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Hali ilan edilmesini Kriz Koordinasyon Kurulu'na teklif eder.
(6) Yetkilerini aşan hususların çözüme kavuşturulması için Kriz Koordinasyon Kurulu'nu toplantıya davet eder.
(7) Lüzum gördüğü hizmet ve faaliyetlerde Sekretarya'yı yetkilendirir.

Sekretarya, görevleri ve çalışma düzeni
Madde 10 - Sekretaryanın oluşumu, görevleri ve çalışma düzeni aşağıda gös- terilmiştir.
a) Sekretaryanın Oluşumu: Sekretarya bu maksatla görevlendirilecek bir Baş- bakanlık Müsteşar Yardımcısının başkanlığında krizin cinsine göre EK_D'deki yetkililerden oluşur.
Sekreterya, bu Yönetmeliğin yayınlanması ile birlikte Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği nezdinde çekirdek olarak kurulur, faaliyetlerini yürütür ve krizin başlaması ile birlikte personeli tamamlanır. Seferberlik ve Savaş Hali ilan edildiğinde ilgili mevzuatta belirtilen personeli tamamlanarak ve ilgili Bakanlık, kurum ve kuruluşların personeli çağrılarak Hükümet Harekat Merkezi Sekreteryası'na dönüştürülür.
Sekreteryanın çekirdek kadrosu ve personeli Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri'nin teklifi ve Başbakan'ın onayı ile ihdas edilir ve görevlendirilir.
Sekretaryada Başbakanlık Merkez Teşkilatı'ndan, Genelkurmay Başkanlığı, bakanlıklar, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ve diğer kurum ve kuruluş- lardan, kurumun görev özelliklerini iyi bilen, güvenirliği tam, kendi alanında başarılı uzman personel görevlendirilir.
b) Sekretaryanın görevleri şunlardır,
(1) Normal durumlarda çekirdek kadro ile yapacağı görevler,
(a) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'ndeki cihaz, araç, gereç ve malzemenin bakım muhafaza ve idamesini sağlar.
(b) Muhabere devrelerini kontrol eder ve faal durumda bulundurur.
(c) Kriz esnasında Genelkurmay Başkanlığı, Bakanlık, kurum, kuruluş ve illerde teşkili öngörülen kriz merkezlerinde görev alacak ilgili personelin eğitilmesi ve muhabere şebekelerinin denenmesi için tatbikatlar planlar ve icra eder.
(d) Kriz yönetimi ile ilgili mevzuatı takip eder, buna göre gerekli plan- lamaları yapar ve yazılı hale getirir.
(e) Mevcut kriz merkezlerinin durumunu inceler. Başbakan'a sonuç raporu halinde bildirir.
(2) Kriz Durumundaki Görevleri:
(a) İç ve dış kaynaklardan gelen krizle ilgili bilgileri toplar, gereken- leri ilgili makamlara iletir veya Kriz Değerlendirme ve Takip Kurulu'na sunar.
(b) Kriz konusundaki uygulamaları; takip eder ve yapacağı değerlendirme sonuçlarına göre, ihtiyaç duyulacak alternatifli yeni hal tarzları hazırlar, yetkisi dahilinde olanları çözüme kavuşturur, yetkisini aşanları Kriz Değer- lendirme ve Takip Kuruluna sunar,
(c) Üst Kurullardan verilecek direktiflere göre, gerekli çalışma ve hazır- lıkları yapar, brifingler hazırlar ve gerekiyorsa koordinasyon faaliyetlerinde bulunur. Kendisine irtibatlı merkezlerle krizi yönetir,
(d) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin mevcut irtibat ve muhabere sis- temi ile ilgili ihtiyaçlarını karşılar, diğer idari ve sosyal hizmetleri yerine getirir,
(e) Üst kurullardan verilecek direktiflere göre gerekli çalışma ve hazır- lıkları yapar, brifingler hazırlar ve gerekiyorsa kamu kurum ve kuruluşları ile koordinasyon faaliyetlerinde bulunur,
(f) Gerekli görüldüğünde, krizle ilgili devletlerin ve/veya Türkiye'nin da- hil olduğu uluslararası kuruluşların kriz yönetim merkeziyle koordinasyon ve işbirliği sağlar,
(g) Verilen yetkiler dahilinde, kamuoyunu aydınlatmak üzere basın, yayın, radyo ve televizyon aracılığıyla gerekli görülen bilgilerin yayımlanmasını sağlar,
(h) Üst kurullar tarafından verilecek diğer görevleri yapar.
c) Sekretaryanın çalışma düzeni aşağıdaki şekildedir:
(1) Bakanlıkların Müsteşarları ile Genelkurmay, MİT, Emniyet Genel Müdür- lüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ve kurulduğunda Başbakanlık Durum Merkezi, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlıkları, Merkez Bankası, TRT, Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Anadolu Ajansı ve Kızılay ile doğrudan haber akışı sağlayan yeterli sayıda iletişim aracı ile donatılır.
(2) Ulusal ve uluslararası her türlü haber ajanslarına açık olacak şekilde telefon, telefax ve görüntülü muhabere cihazları ile donatılır.
(3) Uydu haberleşmesi ile yurdun ve dünyanın her tarafına ulaşabilme imka- nı sağlanır.
(4) Kriz Koordinasyon Kurulu'nun olayların gelişmesini anında izleyebilme- si için, kapalı devre görüntülü sistemleri tesis edilir.
(5) Elde ettiği kayıtları istatistiki olarak derleyecek ve bunların değer- lendirilmesini "Kriz Tahmini" şeklinde yapabilecek "Uzman" bilgi işlem sistem- leri temin edilir.
(6) Kriz anında niteliğine göre Sekretarya tarfından gerekli görülen sayıda, önceden belirlenmiş ve kendi kuruluşlarında görevli personel Sekretarya'ya çağ- rılır. Bu personel önceden eğitilmiş, "Kriz Yönetimi" Sekretarya'lığı tecrübesi olan seçkin ve güvenilir personel grubudur. Vardiyalar halinde 24 saat çalışa- cak şekilde organize edilir.
(7) Kriz dönemlerinde, Kriz Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenmiş yet- kililer dışında basına ve kamuoyuna bilgi verilmez. Yapılacak açıklamalar için ne gibi işlemlerin uygulanacağı önceden belirlenir.

Kriz Merkezleri ve görevleri:
Madde 11 - Kriz Merkezleri Genelkurmay Başkanlığı, bakanlıklar, ilgili kurum ve kuruluşlar ile krizin meydana geldiği il ve ilçelerden en üst düzey yöneticilerin başkanlığında kurulur. İl ve ilçelerde var ise ilgili kuruluş amirleri de Kriz Merkezi'ne dahil edilir.
Kriz Merkezleri'nin görevleri şunlardır;
(1) Krizle ilgili durumları izler ve değerlendirir, değerlendirme sonuçla- rına göre kararlar alır ve uygular,
(2) Sorumluluk alanındaki ihtiyaçları belirler, imkan dahilindeki ihtiyaç- ları karşılar, imkan dışındaki ihtiyaçları bir üst merkeze bildirir,
(3) Birimler arası koordinasyonu sağlar,
(4) Gelişme ve uygulamalarla ilgili hususları Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezine bildirir,
(5) Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin düzenleyeceği tatbikatlara katılır.

Bölge Kriz Yönetim Merkezi
Madde 12 - Başbakanlık Kiriz Yönetim Merkezi'nin kriz bölgesindeki ünitesi olarak, bölgedeki uygulamaları takip ve kontrol eder, birimler arası hizmetlerin koordinasyonunu sağlar, problemlerin çözümlenmesinde ve merkezden yapılan yardım ve desteğin zamanında ve yerinde kullanılmasında mülki amirlere yardımcı olur.

Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin ve Kriz Merkezlerinin Bütçesi
Madde 13- Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi'nin bütçe ihtiyaçları Başba- kanlık bütçesinden Kriz Merkezlerinin bütçe ihtiyaçları ilgili kuruluş bütçelerinden karşılanır.

Kriz halinin sona ermesi
Madde 14 - Kriz hali, krize neden olan durumun ortadan kalkması veya ger- ginliğin tırmanması ile ülkede Olağanüstü Hal, Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Hali uygulamasına geçildiğinde sona erer.
Kriz halinin Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Haline dönüşmesi durumunda, Baş- bakanlık Kriz Yönetim Merkezi Sekretaryası Başbakan tarafından aksi emredilme- diği takdirde ilan edilen halin mevzuatındaki Koordinasyon Kurulu'na, Seferber- lik ve Savaş Haline dönüşmesi durumunda ise Hükümet Harekat Merkezi'ne alt yapı oluşturarak krizi ve/veya harekatı sevk ve idare eder.

Kriz Merkezleri Yönergesi
Madde 15 - Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren iki ay içerisinde Kriz Merkezi açması gereken makamlar kendi yönergelerini hazırlar ve ast birim- lerine yayımlar.
Genelkurmay Başkanlığı'nın ve Bakanlıkların onaylı yönergesini alan ast bi- rimler ikinci ay içerisinde kendi yönergelerini hazırlayarak ilgili makamın ona- yını müteakip kendi ast birimlerine yayımlar.
Kaymakamlıklar ve Garnizon Komutanlıkları dahil ast birimler ise kendi üst makamlarından aldıkları onaylı yönergelere uyumlu kendi yönergelerini üçüncü iki ay içeresinde hazırlayarak bağlı bulundukları makama onaylatır.

Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
Madde 16 - Bakanlar Kurulu'nun 22.07.1976 tarihli ve 7/12310 sayılı kararı ile kabul edilen "Buhran Değerlendirme Kurulu kurulması, Görev, Yetki ve Çalış- ma Esasları Hakkında Karar" yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük
Madde 17 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme
Madde 18 - Bu Yönetmelik Hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.